Musika Hizkuntza

1. Entzuketa musikala.

2. Margolan musikala.

3. Kontaketa musikala.

4. Ilustrazio musikala.

5. Ipuin musikala.

6. Gorputz eta musika adierazpena.

7. Dantza.

8. Dramatizazio musikala.

9.Entzuketa-abestia.

1. ENTZUKETA MUSIKALA: 

- Defnizioa: Musika ezberdinen entzuketa aktiboa.

- Helburuak: Musikaren barne elementuak (tinbrea, erritmoa, doinua, testura, forma eta adierazpena) lantzea eta  aztertzea. Eta honekin batera, haurren entzumen musikala lanztea.

- Metodologia: Plastika ariketak, mugimendu ariketak edota musika ariketak egin daitezke. Baina betiere, gutxienez, musika bera 3 aldiz entzuten (lehenengoa motibatzeko, bigarrena ariketa burutzeko eta hirugarrena sakontzeko).

- Erabilitako musikak izan beharreko ezaugarriak: 

• Iraupena: 3-4 minutukoa.
• Tinbrea: Musika tresna ongi sumatzen dena eta soinu altuak.
• Erritmoa: Errepikakorrak eta biko metrikakoa.
• Doinua: Alaia eta dibertigarria. Do eskalaren barruan dagoena.
• Testura: Testura mota guztiak erabili daitezke. Doinu lagunduko testurak errazagoak dira.
• Forma: Ulertzeko errazak diren egiturak "Egitura karratukoak".
• Adierazpena: Eduki adierazkor handiko musikak.
• Genero eta estiloa: Klasikoa, modernoa eta herrikoia.

2. MARGOLAN MUSIKALA: 

- Defnizioa: Musika-lan batean oinarrituz, marrazkiak, irudiak, lerroak, zirriborroak, zirrimarrak, etab. egitea musikak iradokitzen duenaren arabera.

- Helburuak: Musikaren barne elementuak lantzea, haurren musikalitatea sormenarekin eta irudimenarekin bat lantzea eta musika plastikarekin lotuta lanztea.

- Metodologia: Gutxienez, musika bera 3 aldiz entzuten (lehenengoa motibatzeko, bigarrena ariketa burutzeko eta hirugarrena sakontzeko).

- Erabilitako musikak izan beharreko ezaugarriak: 

• Iraupena: 3-4 minutukoa.
• Tinbrea: Musika tresna ongi sumatzen dena eta soinu altuak.
• Erritmoa: Errepikakorrak eta biko metrikakoa.
• Doinua: Alaia eta dibertigarria. Do eskalaren barruan dagoena.
• Testura: Testura mota guztiak erabili daitezke. Doinu lagunduko testurak errazagoak dira.
• Forma: Ulertzeko errazak diren egiturak "Egitura karratukoak".
• Adierazpena: Eduki adierazkor handiko musikak.
• Genero eta estiloa: Klasikoa, modernoa eta herrikoia.

ADIBIDEAK: 

- T. SAN MIGUEL: LEZAO "No tienes elección".

- MAZAKAZU YOSHIZAWA: ZEN GARDEN "Wind".

- JHON WILLIAMS: STAR WARS (I): Batalla de los droides.

Tomas San Miguel "Noche de San Juan"

Daniel May "Metal"

3. KONTAKETA MUSIKALA: 

- Defnizioa: Entzungo dugun musika-lanaren inguruko istorio, narrazio, deskribapen, testu, olerki, etab. asmatzean datza kontakizun hau. 

- Helburuak: Musikaren barne elementuak (tinbrea, erritmoa, doinua, testura, forma eta adierazpena) lantzea eta  aztertzea. Eta honekin batera, haurren entzumen musikala eta sormena lanztea.

- Metodologia: Erabilitako musika lanaren, honen forma-egitura eta adierazpenaren ezagutza eskatzen du teknika honek. Kontaketak gidatu, motibatu eta nabarmendu egin behar direlako. 

- Iradokizunak: 

• Musika mota: Hitzik gabekoa hobe.
• Forma eta dierazpena: Egokia izatea lan egingo dugun haurren garapenari erreparatuz. Eta gai edo zati ezberdinak edukiz gero hobeto.
• Entzuketa: Behin baino gehiagotan entzun.
• Iraupena: Kontrolatua, ez luzeegia eta aldaketekin.
• Testura: Testura esberdinekin jolastu, tartekatu eta bolumena manipulatu.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du.

- Lehen Hezkuntzan: Ikasleek eta irakasleek parte hartzen dute.

- Bigarren Hezkuntzan: Ikasleek dena antolatzen dute.

4. ILUSTRAZIO MUSIKALA: 

- Defnizioa: Musikaz kanpoko elementuak sonorizatu, indartu, azpimarratu, soinuaz jantzi, deskribatu, girotu eta haietan inspirazioa hartzea.

- Helburuak: Kontaketaren alderantzizko funtzioa da, elementu naguzia bigarren mailan geratzen den musika edo soinua izanik. Musikari irudiak jartzea lortu nahi da sormena eta irudimena landuz. 

- Ilustrazio musikalaren motak: 

• Garaia, istorio, gertakizun, giro, natur fenomeno, etab.
• Pertsonaiak, animaliak, etab.
• Egoerak (tristeak, enpatikoak, ...)
• Testurak, ipuinak, bertsoak, abestiak, kontaketak, olerkiak, etab.
• Marrazkiak, irudiak, istorio marraztuak.

- Musika lan bat egiteko musika tresna hauek erabili daitezke: 

• Ahotsa.
• Gorputz-perkusioa (hatzak, eskuak, belaunak eta oinak).
• Eskolako-perkusioa (metala, zura, mintza eta xafla).
• Beste musika tresna batzuk (flauta gozoa, soinu-objektuak, etab.).
• Grabaketak (CD, MP3, etab.).

- Iradokizunak: 

• Soinuz janzteko egokia den testura erabili.
• Sonorizatzeko musika tresna bat edo batzuk erabili aldi berean.
• Ez erabili musika tresna gehiegi.
• Irakurmena soinuarekin batera edo tartekatuz egin daiteke.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du.

- Lehen Hezkuntzan: Ikasleek eta irakasleek parte hartzen dute.

- Bigarren Hezkuntzan: Ikasleek dena antolatzen dute.

5. IPUIN MUSIKALA: 

- Defnizioa: Zenbait konpositoreren arreta piztu duten istorio edo haur ipuina, izan ere egokiak iruditzen zaizkielako beren kontaketa soinuz janztea.

- Helburuak: Ipuin baten bidez, musikalitatea lantzea. Barne elementuak, konposaketak, irudimena  eta sormena landuz. Soinuz janzteko egokia den istorioa aukeratzea eta soinuen bidez, hau indartzea, azpimarratzea, hobeto deskribatzea eta girotzea.

- Iradokizunak: 

• Soinuz janzteko egokia den ipuina aukeratu.
• Ez erabili musika-tresna gehiegi.
• Irakurmena soinuarekin batera edo tartekauz egin daitezke.
• Dramatizazioa, dantza eta mugimendua aukeran daude.
• Ariketa moduan, ipuin musikala behin landuta, soinu lagunketa bakarrik egin daiteke, testurarik gabe.

ADIBIDEAK: 

- S: PROKOFIEV: Pedro eta otsoa.

- F. POULENC: Babarren istorioa.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du lehenengo zikloan. Bigarren zikloan, ordea, haurrak parte hartu dezakete.

- Lehen Hezkuntzan: Ikasleek dena antolatzen dute.

- Bigarren Hezkuntzan: Ipuinak ez dira erabiltzen, ilustrazioak ordez bai.

La isla de los sonidos

La tierra de la musica

6. GORPUTA ETA MUSIKA ADIERAZPENA (G.M.A.): 

- Defnizioa: Musika lan bat gorputz-mugimenduen bidez laguntzea da. Betiere mugimenduak askeak izanda.

- Helburuak: Gorputzaren mugimenduak eta musikaren ezaugarriak ezagutzea eta hauetaz gozatzea.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du.

- Lehen Hezkuntzan: Ikasleek eta irakasleek parte hartzen dute.

- Bigarren Hezkuntzan: Gazteek dantza nahiago dute, GMA baino.

7. DANTZA: 

- Defnizioa: Musika-lan bat gorputz mugimenduen bidez laguntzea da teknika hau. Mugimendu horiek arautuak izanda.

- Helburuak: Mugimendu zehatzak jarraitzea eta gorputzaren kontrola eskuratzea.

- Dantza motak: 

• Areto dantzak: Baltsea, merenge, salsa, pasodoble, polka, tango, bolero, txa-txa-txa, etab.
• Modernoak: Rock´n roll, twist, break-dance, disco-dance, free-style, etab.
• Herrikoiak: Sevillana, auresku, saldana, etab.
• Ballet-a.

- Dantzaren elementuak: 

• Musikaren erritmika eta metrika: Soinuaren eta isilunearen iraupen-harremana (bitarrak, hirutarrak).
• Musikaren forma egitura: Musika-lan bat egituratzeko era, gai, atal, sekzio, etab. (gai musikala 8 edo 16 konpasetan aurkituko da).
• Musikaren abiadura eta intentsitatea: Musikaren pultsuak duen abiadura eta busikaren indarra edo bolumena.
• Mugimendu erak: Jarrerak, keinuak, biraketak, jauziak, erorketak, zorua, sekuentziak, inprobizazioak, taldekatzeak eta objektuak.

- Iradokizunak: 

• Zenbait aldiz entzun.
• Musika gai bakoitzari mugimendu era zenbait jarri.
• Musika gai bat errepikatuz gero, mugimendu berberak edo antzekoak erabili.
• Mugimendu sinpleak erabili, konplikatu gabe.
• Mugimendu errezenak pultsoari jarraitzen diotenak dira.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du (sinplea, errepikakorra eta bikoa-beltza eta kortxea erabiliz).

- Lehen Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du (hirukoa eta zuria gehituz).

- Bigarren Hezkuntzan: Ikasleak antolatzen du eta forma guztiekin jolastu dezake.

8. DRAMATIZAZIO MUSIKALA: 

- Defnizioa: Musika ta mugimenduen bidez, istorio bat kontatzea, mugimenduak askeak edo arautuak izan daitezke. Eta instrumentuak, norberak egindako, soinuak, zaratak, soinu-efektuak, etab. erabili daitezke.

- Helburuak: Adierazpena lantzea mugimendu eta musikak iradokitzen duenarekin bat.

- Iradokizunak: 

• Musikak sortarazten dituen sentimenduak, emozioak, sentsazioak, ikus-irudiak, etab. kontuan hartzea.
• Letrarik gabeko musika erabili.
• Musikak zati-sekzio ezberdinak izanez gero, hobeto.
• Oso garrantzitsua da espazioaren erabilpena.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du (zati 1-zati 2).

- Lehen Hezkuntzan: Irakasleak dena antolatzen du (2 zati baino gehiago).

- Bigarren Hezkuntzan: Ikasleak antolatzen du.

9. ENTZUKETA-ABESTIA: 

- Defnizioa: Entzungo dugun doinu nagusirako hitzak asmatzean, kontuan izanik haren eduki semantiko adierazkorra eta haren egitura; edo kontrako aldia, aldez aurretik dugun testu, kontaketa, olerki eta abarreko doinu bat asmatzean datza teknika hau.

- Helburuak: Musikalitateaz eta konposizioaz gozatzea.

- Abesti motak: 

• Haur-hizkera.
• Sehaska edo lo kantak.
• Hitzezko kantak.
• Mimi-kantak.
• Erritmo-kantak.
• Mugimendu-kantak.
• Helburu musikaleko kantak.
• Betse ikasgai batzuk lantzeko kantak.
• Beste batzuk.

ADINAREN ARABERA JARDUERAK ALDATU: 

- Haur Hezkuntzan: Haur-hizkera, sehaska-lo kantak, erritmo, mimo eta hitzezko kantak.

- Lehen Hezkuntzan: mugimendu, helburu musikaleko eta beste ikasgai batzuk lantzeko kantak.

- Bigarren Hezkuntzan: Beste kulturetakoak, musika tresnez laguntzekoak...

Sorgina pirulina

Pintto Pintto

(Txomin Irakaslea)